ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ ΙΣΟΝ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ

Εργαζόμενος κανείς επί του εαυτού του έρχεται σε επαφή με τον βαθύτερο πυρήνα της ύπαρξής του. Έχουμε αναρωτηθεί άραγε, αυτός ο πνευματικός πυρήνας τι χαρακτηριστικά έχει; Αν βέβαια μπορούμε με τον πεπερασμένο νου μας να τα προσδιορίσουμε. Η εξέλιξη λοιπόν θα μας φέρει σε επαφή με την πηγή της θέλησης και έτσι θα μπορούμε να παίρνουμε αποφάσεις και να δρούμε, εμείς και όχι άλλοι για μας. Δεν θα επηρεαζόμαστε από την κοινή γνώμη, από τα πάθη μας, από τους άλλους. Θα είμαστε ενεργητικοί. Αυτό είναι η θέληση. Θα έχουμε επίσης, επίγνωση του τι συμβαίνει μέσα μας. Θα είμαστε συγκεντρωμένοι, θα αξιοποιούμε τις εμπειρίες της ζωής μας. Το υποσυνείδητό μας θα μειώνεται συνεχώς. Αυτά θα λέγαμε ότι αντιστοιχούν στην ιδιότητα της συνείδησης, με την οποία εξελισσόμενοι θα έρθουμε σε επαφή. Υπάρχει επίσης και η αγάπη. Αυτή πως θα εμφανιστεί μέσα μας; Σαν μείωση του εγωισμού, κατανόηση, αποδοχή, προσφορά.

Εδώ λοιπόν ερχόμαστε στο ζήτημα της φιλανθρωπίας. Πολλοί από εμάς φανταζόμαστε την εξέλιξη σαν αύξηση της συνειδητότητας, σαν διεύρυνση της αντίληψης, σαν ισχυροποίηση της θέλησης. Αλλά για ποιον σκοπό; Να κάνουμε τι με την συνείδηση και την θέληση; Ποιος θα είναι ο άξονας στον οποίο θα κινηθούμε; Πως θα χρησιμοποιήσουμε την αυξημένη συνειδητότητά μας και την ενεργοποιημένη μας θέληση; Για το καλό, ή για το κακό; Εδώ έχουμε ένα σταυροδρόμι, όπως στον μύθο του Ηρακλή, ο οποίος έπρεπε να διαλέξει τον δρόμο της αρετής ή τον δρόμο της κακίας.

Ένας κακός άνθρωπος είναι και αυτός πνευματικός άνθρωπος. Το κακό είναι εκδήλωση πνευματικών αρετών. Ακούγεται παράξενο, αλλά είναι και αυτό υπόθεση του πνεύματος. Πως όμως; Ας υποθέσουμε ότι κακό είναι η δράση της συνειδητότητας και της θέλησης χωρίς καθοδήγηση. Με αυτές μπορούμε να βλάψουμε τους άλλους αν είμαστε εγωκεντρικοί.  Ένας επιτυχημένος εγκληματίας έχει ασφαλώς πολύ ισχυρή θέληση. Το κακό είναι δραστηριότητα του πνεύματος, αλλά ενός πνεύματος ελλιπούς χωρίς την αγάπη. Η εκδήλωσή της θα μας ωθήσει να χρησιμοποιήσουμε τις άλλες πνευματικές μας ιδιότητες με τον σωστό τρόπο. Η αγάπη είναι καθοδήγηση, είναι μια πυξίδα. Η σκέψη είναι ουδέτερη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για το καλό, όσο και για το κακό. Το ποιο δρόμο θα ακολουθήσει εξαρτάται από το αν θα επηρεαστεί από την αγάπη, ή όχι. Φαίνεται λοιπόν ότι το κακό είναι η ελλιπής και εσφαλμένη χρήση των πνευματικών μας αρετών. Δεν είναι κάτι το αυθύπαρκτο, ούτε είναι η ύλη, αλλά είναι ένας λάθος τρόπος χρήσης των θετικών μας ιδιοτήτων. Θα μπορούσαμε να πούμε επίσης ότι το κακό εκδηλώνεται όταν έχουμε μόνο την αγάπη. Τι να κάνει κανείς τις καλές προθέσεις όταν δεν υπάρχει διάκριση; Θα νομίζουμε ότι βοηθάμε με καλή προαίρεση, αλλά στην πραγματικότητα θα βλάπτουμε. Θα κάνουμε λάθη και θα πέσουμε θύματα απατεώνων. Επίσης αγάπη χωρίς θέληση δεν είναι παρά ευχολόγια. Είναι θεωρητική, μόνο στα λόγια.

Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι για να δράσουμε προς όφελος του συνόλου, πρέπει η εξέλιξή μας να είναι ισορροπημένη. Να αναπτύσσουμε μέσα μας όλες τις αρετές ταυτόχρονα. Ο σύγχρονος εσωτερισμός δυστυχώς στις περισσότερες περιπτώσεις εστιάζει ή στην μεταφυσική θεωρία (ανατολικού τύπου), ή στην αποκρυφιστική θεωρία (δυτικού τύπου). Κάποιοι επιδιώκουν εμπειρίες, μάλλον για να τις διηγούνται στους φίλους τους. Άλλοι, οπαδοί της γιόγκα ή ρευμάτων της "νέας εποχής", ασχολούνται με την εκλεπτυσμένη απόλαυση. Χαλάρωση, απαλλαγή από άγχος κ.λ.π. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές.

Δεν ισχυρίζομαι ότι όλα αυτά είναι εξ' ορισμού κάτι το κακό, αλλά όλη αυτή η ενασχόληση αποκλειστικά με το άτομό μας, με την όποια πνευματική απόλαυση και ανάταση, με την αυτοπροβολή μας, με την απόκτηση εντυπωσιακών γνώσεων, υποψιάζομαι ότι δεν είναι παρά διόγκωση του εγώ. Σπανίζουν τα εσωτερικά ρεύματα που εστιάζουν και στη προσφορά. Εξελισσόμαστε όχι μόνο χάριν του εαυτού μας, αλλά για το συνολικό καλό και βασικός πυρήνας της δράσης μας είναι η φιλανθρωπία. Ασκούμαστε όχι μόνο για τα προσωπικά μας οφέλη, αλλά για να γίνουμε επίσης ικανότεροι βοηθοί αυτών που πάσχουν. Αυτό που λείπει από τους περισσότερους ασχολούμενους με τον εσωτερισμό είναι η έμπρακτη αγάπη. Αν θέλετε να διαπιστώσετε το επίπεδο εξέλιξης ενός ανθρώπου ή του εαυτού σας, δείτε πόσο βοηθάτε, με πόση διάκριση και με τι διάθεση. Αν ασχολείστε με τον εσωτερισμό και περνώντας τα χρόνια εξακολουθείτε να μην προσφέρετε ανιδιοτελώς πουθενά, τότε δεν έχετε κάνει κυριολεκτικά τίποτα. Η εξέλιξή σας είναι μόνο στην σφαίρα της φαντασίας και μάλιστα κινδυνεύετε να διολισθήσετε ασυναίσθητα στην αριστερή οδό. Στην διανοητική αλαζονεία, στην μεγάλη ιδέα για τον εαυτό σας, στην συμφεροντολογία και στην σκληρότητα των αισθημάτων.

Η αριστερή οδός δεν είναι απαραίτητα αυτό που ονομάζουμε μαύρη μαγεία, ή σατανισμός. Αρκεί να καβαλήσουμε το καλάμι και είμαστε αυτομάτως εκεί. Η συνεχής ενασχόληση με την "χαλάρωση", ή με την αποβολή του άγχους, με οραματισμούς και ερασιτεχνικές ψυχαναλύσεις ερωτηματολογίων, με "εμπειρίες" κ.λ.π. που δεν είναι κάτι το αρνητικό από μόνη της, χωρίς την ανιδιοτελή προσφορά γίνεται ένα είδος πνευματικού ναρκωτικού, ένα εγωκεντρικό κυνήγι της εκλεπτυσμένης απόλαυσης, ένα μέσον αυτοπροβολής. Και είμαστε πάλι, αν και με "θετικό" τρόπο, στην πύλη της αριστερής πλευράς.

Η προσφορά λοιπόν είναι μια ασφαλιστική δικλείδα που θα μας προστατέψει από την εγωκεντρική παρεκτροπή, αλλά επίσης είναι βοήθεια προς τον συνάνθρωπο. Τι νομίζουμε; Ο εσωτερισμός είναι κάτι το ατομικό; Λάθος! Είναι κάτι το συλλογικό. Αυτός που εργάζεται με τον εαυτό του διοχετεύει τα αποτελέσματα της εργασίας του στο περιβάλλον του, βοηθώντας τους συνανθρώπους του με όποιους τρόπους μπορεί, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του. Αν δεν δίνουμε, τότε θα σταματήσουμε να παίρνουμε γιατί διακόπτουμε την ροή. Θα λιμνάσουμε και η εξέλιξή μας θα είναι μόνο μια βολική φαντασίωση. Ας το ξεκαθαρίσουμε μια για πάντα μέσα μας. Εξέλιξη ίσον προσφορά. Ο εσωτερισμός είναι φιλανθρωπία. Φιλανθρωπία του Θεού προς εμάς, και φιλανθρωπία εκείνων των ανθρώπων που βρίσκονται μπροστά από εμάς στον δρόμο της εξέλιξης και μας διδάσκουν, με διάφορους τρόπους.

Ας μην πέσουμε όμως στην πλάνη ότι προσφορά βοήθειας είναι μόνο το να διδάσκει κανείς αυτά που έμαθε, γιατί η θεωρία δεν είναι πάντα το ζητούμενο. Όλοι θέλουν να γίνουν δάσκαλοι γιατί έτσι αποκτούν ένα προσωπείο σπουδαιότητας, και αυτό ακριβώς είναι που τους καθιστά ανίκανους να διδάξουν πραγματικά. Υπάρχουν κοινωνικά προβλήματα, οικογένειες, παιδιά, αρρώστιες, προβληματικές συμπεριφορές, φτώχια, άγνοια παντός είδους και πολλά άλλα. Αυτά περιμένουν την δική μας συνδρομή. Σε κάποιον άνθρωπο με ψυχική πάθηση που ταλαιπωρεί τον εαυτό του και την οικογένειά του, δεν θα αρχίσουμε να του διδάσκουμε θεωρίες. Δεν θα του παραστήσουμε τον "δάσκαλο". Η βοήθειά μας θα είναι εντελώς διαφορετική.

Η φιλανθρωπία είναι κάτι που το κάνουμε με φυσικότητα και αμεσότητα και όχι κάτι που το σκεφτόμαστε, ξεχωρίζοντάς το από την υπόλοιπη ζωή μας, σαν κάποια πράξη διαφορετικής κατηγορίας από την καθημερινότητά μας και από την ικανοποίηση των αναγκών μας. Ακόμα και η ύπαρξη της λέξης αυτής ίσως δεν αντιστοιχεί σωστά στο πνεύμα της προσφοράς. Αγοράζω παπούτσια στο παιδί μου. Αυτό δεν το θεωρώ φιλανθρωπία. Αν αγοράσω παπούτσια σε ένα παιδί που δεν είναι δικό μου και ονομάσω την πράξη μου αυτή φιλανθρωπία, τότε μάλλον δεν έχω ακόμα την σωστή στάση. Θα πρέπει για μένα και η μια πράξη και η άλλη να είναι ίδιες. Είναι κάτι το φυσικό. Σηκώνομαι το πρωί, τρώω, πλένομαι, εργάζομαι, αγοράζω παπούτσια στα παιδιά μου, αγοράζω παπούτσια σε παιδιά που δεν είναι δικά μου και στερούνται, ξεκουράζομαι, βλέπω τηλεόραση, κοιμάμαι και όλα αυτά είναι το ίδιο. Δίνουν την ίδια αίσθηση. Αυτό είναι το αληθινό πνεύμα της φιλανθρωπίας. Η προσφορά που δεν την ξεχωρίζουμε από την καθημερινή μας ζωή. Είτε αναπνέουμε, είτε παίρνουμε, είτε δίνουμε, η ίδια αίσθηση. Το συναίσθημα είναι το ίδιο. Αν μας ρωτήσουν πως περάσαμε την μέρα μας, θα απαντήσουμε: "Τα συνηθισμένα, ασχολήθηκα με τις δουλειές μου".

Εμφανίζεται μπροστά μας ένα πρόβλημα. Προσπαθούμε να το λύσουμε. Δεν μας απασχολεί ποιανού είναι το πρόβλημα. Μπορεί να είναι του παιδιού μας, του παιδιού κάποιου άλλου, ή προσωπικό μας. Δεν έχει καμία σημασία. Εμείς βλέπουμε πρόβλημα και εργαζόμαστε να το λύσουμε. Δεν μας ενδιαφέρει ποιος βρίσκεται από πίσω. Λειτουργούμε απρόσωπα, χωρίς να κάνουμε διακρίσεις μεταξύ του εαυτού μας, της οικογένειάς μας, της οικογένειας κάποιου άλλου ανθρώπου, ενός παιδιού από την Κίνα. Αυτό είναι ενδιαφέρον προς τον συνάνθρωπο και προς τον εαυτό μας. Όλοι το ίδιο. Θα ρωτήσει κανείς: δεν πρέπει να ασχοληθούμε με την οικογένειά μας πρώτα; Εννοείται ότι θα το κάνουμε. Η οικογένειά μας είναι στην δική μας ευθύνη. Δεν γίνεται να την εγκαταλείψουμε χάριν κάποιων άλλων. Έχει προτεραιότητα. Αν δεν ενεργήσουμε έτσι θα βοηθήσουμε τους άλλους και θα ζημιώσουμε την οικογένειά μας. Συνεπώς στο σύνολο δεν προσφέραμε τίποτα. Πήραμε από κάπου και δώσαμε κάπου αλλού.  Η βοήθεια που προσφέρουμε δεν πρέπει να ζημιώνει κανέναν, ούτε τον εαυτό μας. Πρέπει να είναι κάτι το ωφέλιμο σε όλους.

Η σκληρότητα της καρδιάς και η αδιαφορία μας για τον ανθρώπινο πόνο είναι κάτι το τρομακτικό. Με ευκολία ονομαζόμαστε εσωτεριστές, θρησκευόμενοι, πνευματικοί άνθρωποι και μετά γυρνάμε την πλάτη μας στους πάσχοντες χρησιμοποιώντας αστείες δικαιολογίες, για να μην ξεβολευτούμε. Άνθρωπος μπορεί να ονομαστεί μόνο αυτός που θα ΕΝΔΙΑΦΕΡΘΕΙ ΕΜΠΡΑΚΤΑ για τον ανθρώπινο πόνο. Όχι μόνο στα λόγια. Αισθήσεις έχουν και τα ζώα, έχουν αισθήματα, διαθέτουν επίσης και κάποια υποτυπώδη λογική. Συνείδηση του πόνου των άλλων δεν έχουν (τουλάχιστον συνειδητά, γιατί μηχανικά επηρεάζονται). Αυτό είναι που κάνει την διαφορά. Αν δεχθούμε ότι στον άνθρωπο υπάρχουν κάποια ανώτερα "ένστικτα", τότε η συμπόνια είναι ένα από αυτά.

Κάποιος φίλος μας έχει μια ανάγκη. Μέσα μας αρχίζει ο πανικός. Τι θα κάνω; Έχω τα παιδιά μου, έχω τις δουλειές μου, είμαι κουρασμένος, δούλεψα πολύ, ας τον βοηθήσει κάποιος άλλος. Ίσως όμως τις δουλειές μας τις έχουμε τελειώσει, τα παιδιά μας είναι ταϊσμένα, διαβασμένα, κοιμισμένα. Η κούραση δεν είναι τόσο τραγική και το μόνο που θα στερηθούμε βοηθώντας είναι η αποβλάκωση στην τηλεόραση. Όμως για να δικαιολογηθούμε στον εαυτό μας διογκώνουμε στην φαντασία μας όλα μας τα προβλήματα. Ενώ μέχρι τώρα ζούσαμε σχετικά άνετα, είχαμε χρόνο για διασκέδαση και ξάπλα, ξαφνικά πνιγόμαστε στις δουλειές. Το πνίξιμο αυτό εμφανίζεται (ω, τι σύμπτωση!), μόλις μας ζητήσουν βοήθεια. Ακούστε μετά την δικαιολογία που θα εκστομίσετε. Παρατηρείστε τον τόνο της φωνής σας, και διασκεδάστε λιγάκι με το πόσο εύκολο είναι να σας "διαβάσει" κανείς. Ο φίλος σας το έκανε. Κατάλαβε αμέσως ότι λέτε ψέματα. Ενώ βαριέστε λέτε ότι δεν μπορείτε, φαίνεται στον τόνο της φωνής σας και αυτός μετά θα το σχολιάσει με την γυναίκα του. Η υποκρισία μας ξεσκεπάστηκε. Το ξεσκέπασμα είναι φυσικός νόμος. Κάτι σαν την βαρύτητα. Δεν μπορεί να παρακαμφθεί.

Αν παρατηρήσουμε όλη αυτή την διαδικασία με ειλικρίνεια, αμέσως θα χάσουμε μεγάλο μέρος της ικανότητάς μας να την εκδηλώνουμε. Θα απενεργοποιηθεί από την δύναμη της συνειδητής μας διαπίστωσης. Τότε θα αρχίσει να εμφανίζεται η προθυμία. Αυτός είναι ο σωστός δρόμος. Όχι ο καταναγκασμός, η συμμόρφωση με κάποιο πρότυπο και τα "πρέπει", αλλά η συνειδητοποίηση της κατάστασής μας. Η παρατήρηση θα διασπάσει τον μηχανισμό των αστείων υπεκφυγών και τότε θα ξεπηδήσει από μέσα μας η θέληση να βοηθήσουμε. Υπήρχε, αλλά την είχαμε καταπιέσει. Τώρα απομακρύνουμε τα εμπόδια και αυτή ξεπροβάλει από μόνη της. Η τεχνική για να αγαπήσουμε είναι η παρατήρηση του πως εκδηλώνεται μέσα μας ο εγωισμός. Όταν αναγνωρίσουμε τις ραδιουργίες του εγωκεντρισμού μας, αυτές καταρρέουν κάτω από το φως της συνείδησής μας και πηγάζει η θαμμένη αγάπη μας. Αντικειμενική παρατήρηση, χωρίς ενοχές, χωρίς κατάκριση. Θα έλεγα, ψυχρή παρατήρηση, επιστημονική. Σαν να βλέπουμε κάτι ξένο προς εμάς. Αυτή η αποστασιοποίηση θα μας προφυλάξει από την εμπλοκή του συναισθήματος σε μηχανισμούς ενοχών ή επιπόλαιων ενθουσιασμών. Αν παρόλα αυτά δεν θέλουμε, ή δεν μπορούμε να βοηθήσουμε, ας αρνηθούμε με ψηλά το κεφάλι χωρίς υποκρισία. Αυτή η στάση είναι επίσης καλή. Είναι ειλικρινής. Δεν βοηθάμε μεν, αλλά τουλάχιστον δεν ζημιώνουμε τον εαυτό μας με την υποκρισία. Και εφ' όσον είμαστε ειλικρινείς στην άρνησή μας, κάποτε όταν αλλάξουμε θα είμαστε το ίδιο ειλικρινείς στο ναι που θα πούμε.

Υπάρχει ένας τραγικός τρόπος για να δούμε μέσα στην ψυχή των ανθρώπων που μας περιστοιχίζουν. Αυτός είναι να φτωχύνουμε και να αρρωστήσουμε. Όσοι το έπαθαν αυτό γνωρίζουν τα πράγματα. Σχεδόν όλοι οι δήθεν φίλοι και οι συγγενείς εξαφανίζονται από την ζωή μας. Αυτοί που θα μείνουν είναι αυτοί που αξίζουν. Αυτό μπορεί να αποτελέσει έκπληξη. Ίσως μείνει για να βοηθήσει κάποιος που δεν τον υπολογίζαμε καθόλου. Το βάθος του χαρακτήρα δεν διακρίνεται με την πρώτη ματιά και δεν έχει σχέση με τα μεγάλα λόγια, την κοινωνικότητα, την μόρφωση, τα λεφτά και τις θορυβώδεις διασκεδάσεις. Συνήθως οι νέοι εξαπατώνται πολύ εύκολα. Νομίζουν ότι καλός φίλος είναι αυτός που διασκεδάζει μαζί τους με προθυμία, που λέει ανέκδοτα και τους κερνάει ποτά. Όταν περάσουν όμως τους "φίλους" τους από δοκιμασία, πόσοι θα τους απομείνουν; Το φαινόμενο αυτό πρέπει να μας κάνει να σκεφτούμε μήπως είμαστε και εμείς ένας από αυτούς που φεύγουν. Οι "πνευματικές" μας ενασχολήσεις έχουν πλέον κάποιο νόημα;

Και κάτι τελευταίο. Ο πραγματικά πνευματικός άνθρωπος δεν σκέφτεται καν ότι ασχολείται με πνευματικά ζητήματα. Όλη η ζωή του είναι ρυθμισμένη έτσι και η πνευματικότητα είναι η ίδια η καθημερινότητα και όχι κάποια ιδιαίτερη "άσκηση", ξεχωριστή από τα τρέχοντα καθήκοντά του. Δεν υπάρχει διάσταση μεταξύ της πνευματικότητας και της υλικής ζωής. Ζει με φυσικό τρόπο και δεν δίνει σημασία σε αυτοπροσδιορισμούς. Το ίδιο και ο φιλάνθρωπος. Δεν λειτουργεί εγωκεντρικά και δεν ενδιαφέρεται να βάλει στον εαυτό του την ετικέτα της φιλανθρωπίας. Δεν αισθάνεται ότι κάνει κάτι το ιδιαίτερο, παρά μόνο ότι ζει την συνηθισμένη καθημερινότητά του. Δεν λέει: "πρέπει να βοηθήσω", αλλά το κάνει γιατί έτσι του έρχεται αυθόρμητα, χωρίς υπολογισμό, χωρίς να θεωρεί ότι έκανε κάτι το διαφορετικό από όλη την υπόλοιπη μέρα του. Αυτή είναι η φυσική κατάσταση και η ουσία της ταπεινοφροσύνης. Τίποτα το ξεχωριστό, μόνο η αίσθηση μιας φυσιολογικής ζωής.

Αυτή η ενοποίηση συμβαίνει μόνο όταν είμαστε ο εαυτός μας. Η επιτήδευση επιφέρει την διάσπαση σε υλική ζωή και πνευματική ζωή. Σε εκπλήρωση των προσωπικών μας καθηκόντων και σε φιλανθρωπική δραστηριότητα. Στις πυρετώδεις υποχρεώσεις μας και στο δεκαπεντάλεπτο του διαλογισμού. Και αυτά αντιμάχονται το ένα το άλλο. Είναι ανταγωνιστικά. Όταν όμως είμαστε ο εαυτός μας όλα αυτά είναι ένα. Η καθημερινότητά μας και τίποτα παραπάνω. Η υλική και η πνευματική ζωή είναι το ίδιο πράγμα. Οι υποχρεώσεις μας και η φιλανθρωπική δραστηριότητα είναι το ίδιο. Η καθημερινότητά μας συνοδεύεται από την συνεχή παρουσία της διαλογιστικής κατάστασης. Δεν υπάρχει καμία διάσπαση.

πηγή